Op weg naar een circulair Amsterdam in 2050 met behulp van de herbruikbaarheidsscan

Al langere tijd is Nebest één van de partners van Gemeente Amsterdam voor de instandhoudingsanalyses van haar areaal. Een bijzonder areaal met veel monumentale bruggen en unieke structuren. Per jaar wordt een aantal bruggen vervangen in de gemeente. Dit is niet heel efficiënt en rendabel, maar misschien nog belangrijker: het past niet in de duurzaamheidsambities van de gemeente. Nebest en gemeente Amsterdam raakten met elkaar in contact om te bespreken welke andere, innovatieve en duurzame, manieren er zijn om naar het Amsterdamse bruggenareaal te kijken. “Vanuit Nebest kwam toen het voorstel om een herbruikbaarheidsscan uit te voeren. Wij zagen daar wel potentie in, en besloten gezamenlijk om een pilot uit te voeren,” vertelt Tycho Angevaare, contractmanager bij de gemeente.

Er werd afgesproken om de scan uit te voeren bij een drietal bruggen. “Van twee daarvan was het zeker dat ze gesloopt zouden gaan worden, van één nog niet,” vertelt Irene Dekker, instandhoudingsadviseur bij Nebest, “Die twee bruggen liggen naast elkaar en zijn nog vrij jong. De één is zo’n 35 jaar oud en de ander ruim 10 jaar. Eigenlijk nog gloednieuw dus.” Door een gebiedsherinrichting is er echter geen plek meer voor de bruggen. “Die bruggen moeten weg omdat het gebied wordt heringericht,” stelt Sander Pooters, senior adviseur bij de gemeente, “Als gemeente zijn we actief aan het sturen op duurzaamheid en circulariteit. Zodoende kwam ook de gedachte van misschien kan ik ergens anders wel wat met de bruggen doen. Dan is het natuurlijk wel belangrijk om te weten wat je kunt hergebruiken, zowel 1-op-1 als wat je kan recyclen.” Angevaare haakt hierop aan, “De herbruikbaarheidsscan sluit daar natuurlijk hartstikke goed op aan. De tool kan per object inzichtelijk maken in hoeverre onderdelen hergebruikt kunnen worden.”

De herbruikbaarheidsscan geeft inzicht in de herbruikbaarheid van bestaande onderdelen en materialen. Daarbij wordt rekening gehouden met vijf hoofdcategorieën: generieke gegevens, restlevensduur, losmaakbaarheid, constructieve veiligheid en milieukundige aspecten. Met het inzicht dat de scan biedt, kunnen kansen voor hoogwaardig hergebruik vroegtijdig worden gesignaleerd en is het mogelijk om op hergebruik te sturen. Als je immers écht met hergebruik aan de slag wilt gaan, is het noodzakelijk om de hergebruikpotentie van je areaal zo vroeg mogelijk in het hergebruikproces te kennen. Het tijdig kunnen matchen van vraag en aanbod is namelijk essentieel.

De herbruikbaarheidsscan omvat afhankelijk van de gewenste diepgang een aantal stappen. “We zijn begonnen met een bureaustudie op basis van de beschikbare informatie vanuit de gemeente Amsterdam,” vertelt Dekker, “Met deze informatie zijn we aan de slag gegaan met het invullen van de herbruikbaarheidsscan. Vervolgens hebben we buiten visuele inspecties uitgevoerd. Dan kijk je onder andere of dat wat op tekening staat ook daadwerkelijk de situatie is, naar de staat van het object en of er nog relevante schades zijn die het beoogde hergebruik in de weg zitten.”

De pilot is inmiddels afgerond en de resultaten van de scans stelden niet teleur; de hergebruikpotentie van veel onderdelen bleek hoog te zijn. “Binnen de gemeente werden veel mensen echt wel enthousiast van de input die het leverde,” stelt Angevaare. Matthijs Griffioen, constructeur bij de gemeente, vult daarop aan: “Ook met name van de verdere beoogde ontwikkelingen van de scan werd ik enthousiast, zoals het verder integreren van CO2-meetlat en dergelijke. Sowieso is het inzicht dat de scan je geeft waardevol. Pas als je hele arsenalen in beeld krijgt, kun je als het ware het spelletje (hergebruik, red.) gaan spelen. Als je arealen langer in stand wilt houden, moet je nou eenmaal meer weten van je areaal. Als gemeente zijn we daar wel echt intensief mee aan de slag gegaan.”

Ook Pooters ziet de omslag in de denkwijze van de gemeente. “Voorheen werd vaak gedacht dat oude kunstwerken gewoon gesloopt konden worden en in plaats daarvan nieuwe gebouwd moesten worden, maar ik zie daar steeds meer een omslag in komen. Binnen de gemeente denken we steeds proactiever na over hergebruik en circulariteit. Een tool als de herbruikbaarheidsscan is daar een prettig hulpmiddel bij. Het zorgt er namelijk voor dat je al vooraf meer gaat nadenken over wat je kan hergebruiken, waardoor je de engineering en verdere uitwerking van je projecten daar ook op kunt inrichten.”

Het resultaat van de pilot gaat verder dan een adviesrapport. “Eigenlijk zijn we al begonnen met vervolgstappen,” vertelt Pooters, “zo zijn we inmiddels bezig om de volstortliggerdekken van twee van de bruggen her te gebruiken bij een brug in Weesp. Deze volstortliggerdekken kunnen we daar mooi hergebruiken, omdat we nu weten dat deze her te gebruiken zijn én dat er zwaar verkeer overheen mag.” Dekker vult hierop aan: “Heel mooi om te zien dat deze pilot dit vervolg krijgt. Elke pilot en herbruikbaarheidsscan die je doet brengt sowieso weer nieuwe ideeën naar boven om het instrument nóg efficiënter te maken, maar het mooie is nu dat deze pilot ook echt een concreet vervolg krijgt.”

Los van de concrete vervolgstappen van deze pilot is het volgens Griffioen essentieel om gas te blijven geven. “Duurzaamheid is nou eenmaal hard werken, veel weerstand overwinnen en blijven doorgaan. Maar als je blijft vertrouwen in je verhaal en mensen hebt die een beetje buiten de lijntjes durven te denken, kunnen hele waardevolle dingen bereikt worden!”