-
Marconiweg 2
4131 PD Vianen - +31 (0) 85 489 01 00
- info@nebest.nl
-
14 oktober 2021
Lesly Ignatius
#Blog 52 – Onromantische zachte wanden
Het zou een scene kunnen zijn uit een spannende actiefilm; Het shot waarbij de gevangene die opgesloten zit in Alcatraz eindelijk, na maandenlange, nagelsplijtende arbeid, zich met een lepel door de buitengevel van de gevangenismuur weet te krabben en uitbreekt. Helaas, de realiteit achter ons filmpje is minder romantisch. Gevaarlijk is het echter wel wanneer de mortel van je gemetselde voorgevel met een duimstok is uit te schrapen. Eigenlijk staan de stenen zo goed als los op elkaar gestapeld. Levensgevaarlijk, hoe heeft dit kunnen gebeuren? En wat nu?
Ongewisse oorzaak
Er zijn een aantal aspecten die een rol kunnen spelen in deze situatie. Zo kan de samenstelling van de mortel onjuist zijn, kunnen de eigenschappen van stenen en de mortel niet bij elkaar passen, kunnen de stenen te nat of te droog verwerkt zijn, of kunnen er oneigenlijke toevoegingen zijn gedaan aan de mortel. Zelfs het weer kan een rol hebben gespeeld. Bij relatief hoge luchttemperaturen en/of een lage luchtvochtigheid tijdens de verwerking, verliest de mortel veel vocht door verdamping. Ook dit kan leiden tot ‘verbranding’ van de specie.
Smeuïge specie
Bij de uitharding van de mortel gaat het cement een reactie aan met water. Voor een optimale ontwikkeling van het verhardingsproces van de metselmortel moet er wel voldoende vocht in de mortel beschikbaar zijn. De waterretentie van de mortel moet hiervoor weer zijn afgestemd op het wateropnemende vermogen van de bakstenen. Een morteladvies wordt daarom tevens gebaseerd op de initiële wateropzuiging van de betreffende stenen. De vochtigheidsgraad van de bakstenen heeft ook invloed op de zuigende werking. Bij verwerking van te droge stenen onttrekken de bakstenen relatief veel vocht uit de mortel, waardoor er te weinig water beschikbaar is voor een goede uitharding. Stenen maken de muur, maar wel samen met de specie. Leveranciers van prefab metselmortels stellen niet voor niets dat de samenstelling van hun metselspecie nooit gewijzigd mag worden door extra toevoegingen. In vroegere tijden werd er namelijk nogal eens afwasmiddel door de mortel geroerd om het geheel lekker smeuïg en makkelijk verwerkbaar te maken. Ook daar plukken we nu nog de wrange vruchten van: verhoogde luchtbelvorming in specie zorgt immers voor ernstige sterktevermindering.
Oplossing ongewis
Met laboratoriumonderzoek kan worden onderzocht wat de oorzaak is van het onvoldoende uitharden van de mortel. Mogelijk kan zelfs de schuldvraag worden beantwoord. Daarmee is het probleem van de onvoldoende harde specie echter nog niet weggenomen. Het herstel is lastig en de betrouwbaarheid ongewis. Wanneer er nog van enige onderlinge hechting sprake is, kunnen er proefvlakken met constructieve voegen worden opgezet. Na uitharding kan met hefboomproeven op deze vlakken de nieuwe buigtreksterkte worden bepaald. Bij voldoende hechting kan de gevel gered worden, bij onvoldoende hechtsterkte rest er helaas maar één oplossing: neerhalen die wanden. De gevangenen van Alcatraz zouden er zwijmelend naar hebben gekeken.