Blog

Laagbouw, toch risico

Vaak wordt gedacht dat het risico op instorten van laag gesitueerde gemetselde gevels, of gevels op balkons, wel mee zal vallen. Niets is echter minder waar. Door het gebrek aan bovenbelasting op lage geveldelen zal er namelijk ook minder gewicht op de stenen worden uitgeoefend. Het effect hiervan is dat er minder horizontale wrijving tussen stenen gegenereerd wordt en de muur het dan echt moet hebben van de onderlinge hechting en zijn verankering. Bij gebouwen uit de periode tussen 1940 en 1980 kan door het corroderen van ankers één van deze pijlers zo maar zijn weggevallen zonder dat iemand daar weet van heeft. Bij bouwwerken van na 1980 is het risico op matige verankering en dito hechting ook aanwezig maar dan vaak ten gevolge van de hoge werkdruk en kostenbesparingen tijdens de bouw. Als je heel snel en voor weinig moest bouwen (in crisistijd) moest het vaak toch uit de lengte of de breedte komen. En dus helaas soms ook uit de constructieve zekerheid van gevelverankeringen, zo blijkt nu.

Wankele synergie

De windbelasting op de gevels moet door het synergetisch geheel van samenhang van de muur (stenen en specie) via de spouwankers overgedragen worden op het achterliggende binnenblad. Wanneer de samenhang van het metselwerk onvoldoende is, of er zijn te weinig of te slappe spouwankers toegepast, kan een hele onzekere situatie ontstaan.
In het eerste geval liggen de stenen ‘los’ op elkaar en kunnen er bij windzuiging bakstenen op de meest zwakke locaties (veelal bovenin) uit de muur loskomen. Doordat de stenen eronder vervolgens de bovenste stenen worden (zonder bovenbelasting en zonder voldoende samenhang), ontstaat er het zogenaamde ‘ritseffect’. De muur zal als een rits worden geopend (een understatement want de ellende is natuurlijk groot).
In het tweede geval, wanneer de spouwankers hun functie onvoldoende uitoefenen, zal de gehele muur een groot log, zwaar en wankel geheel gaan vormen. Dat is iets om terecht bang van te worden.

Doe maar een ankertje

Een voorbeeld hiervan kwamen we vorige week tegen. Een bewoner van een modern appartementencomplex hoort tijdens de storm steeds tikken tegen zijn balkonpui. Hij gaat kijken en ziet tot zijn grote schrik dat de gemetselde balkonmuur (1 m breed en 2,5 m hoog) centimeters heen en weer beweegt (naar voren, tegen zijn pui tikt en weer terug veert). Uit onderzoek met een videoscoop concludeert een van onze inspecteurs diezelfde middag nog dat het hele metselwerkpenant met slechts enkele dunne spouwankers is ‘verankerd’ aan de 50 cm daarachter gelegen betonnen schijf van het casco. Gevalletje van ‘het gevaar zal wel loslopen hier, dus doe maar een paar ankertjes’.