#Blog 38 - Gevels op losse schroeven - Nebest B.V. : Nebest B.V.

29 januari 2021
Lesly Ignatius

#Blog 38 – Gevels op losse schroeven

Wanneer gemetselde gevels schades vertonen kan dit verschillende oorzaken hebben. Op het moment dat je ziet dat stenen uit de muur worden gedrukt moeten natuurlijk alle alarmbellen gaan rinkelen. Bij oude gebouwen zit het dan vaak in stalen constructie-elementen die in de muur zijn gemetseld (lateien). Die gaan na verloop van tijd corroderen en daardoor zodanig uitzetten dat stenen gewoon uit de muur kunnen worden gedrukt. Maar bij moderne gebouwen zien we het ook gebeuren. Hoe kan dat dan? Daar is toch geen staal meer in de spouwmuur gemetseld? Meestal niet nee, maar het ondersteunen van gemetselde buitenbladen door slecht gemonteerde stalen geveldragers is de nieuwe moderne boosdoener.

Volg de voorschriften

Geveldragers bestaan uit doorgaande horizontale stalen hoekprofielen die met consoles (stalen verbindingsconstructies) zijn bevestigd aan de achterliggende betonnen verdiepingsvloeren (casco). Het op juiste wijze aanbrengen van deze geveldragers is noodzakelijk om een duurzaam veilige gevel te kunnen garanderen. Zo mag de uitvulling tussen console en het casco niet te groot zijn, moet kruip worden voorkomen met bij voorkeur stalen vulplaatjes, moeten vulplaatjes er niet uit kunnen vallen bij beweging in de constructie, moet de drukbout tegen het casco zijn aangedraaid en niet te dicht op een vloerrand zijn gesitueerd en mag de trekbout nooit speling vertonen. Bouwen volgens de verwerkingsvoorschriften van geveldragers kan al een hoop ellende voorkomen.

Een teken aan de wand

Wanneer bij een gevelonderzoek blijkt dat de horizontale dilatatievoegen onder de geveldragers maar minimale ruimte bieden voor verticale uitzetting van metselwerk is dat al een teken aan de wand. Te weinig of ontbrekende dilatatieruimte resulteert namelijk direct in verhindering van temperatuursvervorming van het metselwerk. Wat er dan gebeurt is dat het metselwerk buitenblad over de volledige hoogte van het gebouw gaat ‘doorstapelen’. Geveldragers zullen direct gaan afdragen op het onderliggende metselwerk en verliezen zodoende hun functie. Het metselwerk gaat als gevolg daarvan als een grote schijf uitzetten en krimpen.

Door de thermische uitzetting van het buitenblad komen de star aan het casco bevestigde geveldragers onder grote spanningen te staan. De hele ondersteuning wordt in veel gevallen omhoog gedrukt door de uitzetting van het metselwerk. Bevestigingen van consoles raken ontwricht en vulplaatjes kunnen er zomaar uitvallen. Bij weer krimpen van het metselwerk kan de geveldrager zijn dragende functie dan niet meer vervullen en zakt mee. Het metselwerk kan als gevolg hiervan van de drager afschuiven. Dit kan uiteindelijk leiden tot het bezwijken van delen van de gevelconstructie. In normaal Nederlands; de gevel kan hierdoor instorten.

Angstaanjagend

Een geoefend oog zal de ontbrekende dilatatieruimte direct opvallen. Wat je niet in één oogopslag kan zien is in hoeverre de consoles nog in tact zijn. Dat laatste is noodzakelijk om een uitspraak te kunnen doen over de duurzame gevelveiligheid. De gevel moet hiervoor op verschillende locaties, waar zich mogelijk al gebreken aftekenen, worden opengemaakt. Controle van de consoles en hun bevestigingen levert dan soms angstaanjagende beelden op. Naast afschuivend metselwerk, dat al een naar gevoel geeft als je ervoor staat, tref je soms bevestigingen aan die je makkelijk met de hand kan losdraaien. Alsof de hele gevel elk moment en in een keer over je heen kan komen vallen.

Spoedeisende situatie

Dergelijke, op losse schroeven staande, gevels moeten dan zo snel mogelijk worden aangepakt door het herstellen van de bevestigingen en het creëren van voldoende dilatatieruimte. Tijd voor een rechtsgang, om eerst de verantwoordelijke van deze ondeugdelijke realisatie in gebreke te stellen, is er feitelijk niet. Hier kan je geen jaren meer mee wachten. Het is daarbij natuurlijk wel van belang dat de achterliggende vloeren (het casco) niet te slap zijn, want als dergelijke missers met de gevel zich voordoen, kun je aan meerdere zaken gaan twijfelen. Maar daarover een andere keer meer.

Lesly Ignatius