#Blog 30 – Gevelmoordenaar

Het vormt voor veel oudere gebouwen een grote bedreiging; vochtindringing in de gemetselde gevels. Wanneer de bouwkundige geveldetaillering niet meer in orde is, of de technische staat van de verschillende onderdelen van de spouwconstructie te kort schiet, ontstaat een neerwaartse spiraal van gebreken. Doordat hemelwater de spouwconstructie binnendringt zal schade ontstaan aan de gevelconstructie waardoor meer vocht binnen kan dringen, enzovoorts. Bij gemetselde gevels leidt dit na enige tijd tot afname van kwaliteit van voegwerk en stenen maar uiteindelijk ook tot de afname van de hechting en de verankering. Die laatste twee hebben direct betrekking op de gevelveiligheid. Redenen genoeg om te onderzoeken hoe je gevel er echt bijstaat en passend onderhoud te plegen.

Ontwerp en uitvoeringsfouten

Schades als scheuren in metselwerk en slecht voegwerk leiden dus tot inwatering. Deze scheuren zijn vaak het directe gevolg van ontwerp- of uitvoeringsfouten. Zo ontstaan er bijvoorbeeld bij het ontbreken van voldoende dilatatieruimte grote spanningen in het metselwerk. Vaak zien we dit schadebeeld rondom ingemetselde betonnen of stalen elementen. We spreken dan van verhinderde vervorming. Het komt echter ook voor dat dilatatieruimte wel aanwezig is maar te minimaal is uitgevoerd of vervuild is geraakt met specie, waardoor de dilatatie niet kan functioneren. In beide gevallen zijn schades en scheuren in de gevel het gevolg, waarna hemelwater eenvoudig binnen kan dringen (en er helaas weer nieuwe schades ontstaan).

Gebrekkige detaillering

Gebreken aan de bouwkundige geveldetaillering vormen ook vaak een directe aanleiding tot problemen met vocht. Bij een onvoldoende brede luchtspouw, door bijvoorbeeld de aanwezigheid van een randbalk, ontbreekt het al snel aan voldoende spouwventilatie en raakt ingedrongen vocht ingesloten. Bij langdurige vochtbelasting ontstaat er vervolgens kwaliteitsafname van materialen (tot zelfs de vorming van steenpasta). Wanneer vervolgens vorst optreedt, kan de gevelconstructie volledig kapot gedrukt worden door ijsvorming in het metselwerk.

Gebrekkige overstorten van daken naar hemelwaterafvoeren zijn ook een bron van ellende. Wanneer het hemelwater niet direct de gevelpijp instroomt maar door gebreken aan de overstort over de gevel stroomt zorgt dit in eerste instantie voor veel vervuiling. Wanneer dit niet tijdig wordt opgelost zullen ernstigere schades ontstaan aan het metselwerk maar ook aan in de constructie gesitueerde elementen (zoals corrosie van ingemetselde stalen staanders).

Opwaarderen gevel (of juist niet?)

In deze tijd van energiebesparing en reductie op CO2-uitstoot (voor ruimteverwarming) worden spouwmuren veelal energetisch opgewaardeerd door ze na te isoleren. Hier geldt nog meer het devies om gebrekkige detaillering en schades eerst te herstellen alvorens de spouw vol te zetten met isolatie. Met het na isoleren van de spouw neemt men de spouwventilatie namelijk volledig weg. Ingesloten vocht heeft zodoende geen mogelijkheid meer om uit te dampen en/of weg te ventileren. Dit laatste met alle verwoestende gevolgen van dien, voor niet alleen het metselwerk maar ook voor de spouwverankering. In oudere gebouwen is oorspronkelijk geen rvs toegepast voor de spouwankers. Versnelde kwaliteitsafname door corrosie en bezwijken van de stalen ankers ligt hier op de loer (en niemand die dat aan de buitenkant kan zien!).

Duivelse sloper

Kortom; the devil is in the (gevel)details. Vocht is een sluipmoordenaar en dat hebben we vaak pas in de gaten als het proces van schades en afnemen van de gevelveiligheid al goed op gang is geraakt. Het is dus zaak om tijdig de juiste acties te ondernemen. Een (risicogestuurde) onderhoudsinspectie van het gevelwerk kan een eerste zet zijn om deze gevelmoordenaar te verhinderen zijn sloopwerk te doen. Bekijk ook eens het webinar van Nebest waarin ik meer vertel over zichtbare en onzichtbare bedreigingen voor gevelmetselwerk.

Lesly Ignatius

10 september 2024

Ondertekening Convenant Bureau Herberekeningen

9 juli 2024

Koninklijke onderscheiding voor Hanny van der Lubbe

28 mei 2024

Raamovereenkomst Ingenieursdiensten Provincie Utrecht