Onderzoek monumentale bovenleidingportalen spoortraject

Het traject waarlangs de portalen zich bevinden werd oorspronkelijk aangelegd in 1863 en in de periode van 1938-1942 geëlektrificeerd. Mede vanwege de metaalschaarste in die tijd werd gekozen voor betonnen bovenleidingportalen. Elk portaal bestaat uit twee halve boogdelen van prefab gewapend beton, die ter plaatse in de kruin tot één geheel zijn samengevoegd. De portalen zijn gefundeerd op betonnen poeren die onder het ballastbed met elkaar zijn verbonden door spoorstaven.

Hoewel de portalen feitelijk zijn ontworpen voor een levensduur van 50 jaar, zijn ze inmiddels ruim 80 jaar oud. Goede instandhouding van de portalen is dan ook niet alleen functioneel van belang, maar vooral ook vanuit architectuur- en cultuurhistorisch perspectief.

Inspectie en onderzoek

Het laatste groot onderhoud aan de portalen werd in de jaren 80 uitgevoerd. Tijdens een schouwronde eind 2024 werden enkele scheuren en oppervlakkige onvolkomenheden waargenomen. Dit was aanleiding voor ProRail om ons opdracht te geven tot nader onderzoek naar de onderhoudstoestand van de portalen en mogelijke risico’s op toekomstige schades.

Naast een visuele inspectie van de portalen, hebben we tijdens het onderzoek steekproefsgewijs de carbonatatie en betondekking gemeten. Daarnaast is de wapeningsconfiguratie bepaald en is de aanwezigheid van asbest en toepassing van teerhoudende en chroom-6-houdende coatings gecontroleerd.

Uit de resultaten blijkt dat de portalen zich in bijzonder goede staat bevinden, zeker gezien de leeftijd van de elementen en de destijds toegepaste lage betondekkingen. Slechts incidentele betonschades zijn geconstateerd, die lokaal hersteld kunnen worden. Preventief groot onderhoud aan de prefab portaaldelen is de komende 25 jaar niet noodzakelijk. Wel is gebleken dat een aantal ankerblokken, de poeren en de stalen onderdelen die in de portalen geïntegreerd zijn het nodige onderhoud vergen om de portalen als geheel langdurig in stand te kunnen blijven houden.

We zijn trots op onze bijdrage aan het behoud van deze bijzondere infrastructuur, waarbij zowel technische als cultuurhistorische belangen zijn gediend. Dank aan ProRail voor deze mooie opdracht!